بررسی زمین شناسی اقتصادی چهارگوش یک صد هزارم قجور

محدوده مورد مطالعه با وسعت 2500 کیلومتر در شمال غرب کشور و بین طولهای 47 درجه و 30 دقیقه و 48 درجه و 0 دقیقه و عرض های جغرافیائی 36 درجه و 0 تا 36 درجه و 30 دقیقه واقع است . زنجان و بیجار دو شهر مهم حد فاصل این محدوده محسوب می شوند. مجموع شواهد زمین شناسی و نوع برونزدهای سنگی منطقه گویای تشابه و رابطه ای نزدیک بین فرایندهای حاکم بر این منطقه و ایران مرکزی در طی زمان زمین شناسی می باشد، بنحویکه می توان این محدوده را بر روی پی سنگ پرکامبرین و پوسته قاره ای ایران مرکزی دانست . قدیم ترین سنگهای برونزد در منطقه به اسنثنای آمفیبولیتی که به پرکامبرین نسبت داده شده است ، سنگهای حفیف دگرگون شده کرتاسه می باشد. رسوبات متعلق به زمانهای الیگوسن (سازند قرمز تحتانی)، الیگومیوسن (سازند معادل قم) و میوسن (سازند قرمز فوقانی) و نیز رسوبات پلیوکواترنز بخش های بسیار وسیعی از منطقه مطالعاتی را پوشانیده اند. گسترش توده های نفوذی در منطقه نسبتا کم و محدود به مناطقی در شمال غرب و ییانه شمالی منطقه مطالعاتی می باشد. سنگهای ولکانیک هم عمدتا در همراهمی با سنگهای کرتاسه، الیگومیوسن و میوسن در منطقه دیده می شوند. همچنین می توان تظاهرات ولکانیکی پلیوسن را نیز در منطقه ملاحظه نمود. درست ، بدلایلی چون وسعت پوششهای رسوبی دوران سوم و چهارم، عدم رخنمون سنگهای پالئوزوئیک و ضعف کمپلکس های بالقوه کانساردار در منطقه است که منطقه سابقه مطالعاتی و معدنی روشنی نداشته و عموما خارج از رغبت اکتشافگران بوده است . سابقه مطالعات منطقه تقریبا متمرکز و منحصر در شمال غرب آن جائیکه منطقه معدنی آهن شهرک وجود دارد، می باشد. کانسار آهن شهرک ، نمک آبی تازه کند معدن، نمک سنگ مغانلو، نمک قره قیه، نمک حاجی قشلان، گچ قره جلو و گچ سونتو مهمترین معادن یا آثار معدنی شناخته شده منطقه محسوب می گردند. مطالعات و بررسیهای به عمل آمده در مطنقه در این رساله در چارچوب انجام عملیات اکتشاف چکشی در مناطق برگزیده و انجام عملیات ژئوشیمی آبراهه ای در چهارگوش شمال شرق قرار گرفته است . مبانی انتخاب این مناطق در رساله ذکر گردیده است . نتایج بررسیهای به عمل آمده نشان می دهد که منطقه از حیث کانه زایی فلزی فقیر بوده به طوریکه جدای از منطقه معدنی شهرک تنها در مناطقی در شمال تودار و حوالی آزادویس آثار آلودگی اکسیدهای آهن مشاهده می گردد. البته بررسی های ژئوشیمی آبراهه ای، آنومالی با اهمیتی از مس را در حوضه شماره r معرفی می نماید. در عین حال و علی رغم فقر مواد معدنی فلزی، وضعیت و جایگاه منطقه بلحاظ، قابلیت های مواد معدنی غیرفلزی قابل توجه می باشد. ذخایر عظیم گچ و نمک منطقه، سنگهای آهکی بسیار گسترده با کاربرد صنعتی - تزیینی، مواد مناسب پوزولانی، مناطق مستعد ذخایر بورات و سیلیس و حتی فلدسپات ، منابع عظیمی از مواد مورد استفاده در صنعت سیمان و بالاخره مقادیر معتنابهی از مواد و مصالح ساختمانی من حیث المجوع منطقه را قابل اهمیت می سازد. جایگاه هر یک از این مواد در منطقه مطالعاتی در این رساله توضیح داده شده است .